Celem orki przedzimowej obejmującej całą głębokość warstwy ornej jest równomierne
rozmieszczenie materii organicznej oraz składników pokarmowych, napowietrzenie
dolnych części roli, zatrzymanie możliwie jak największych ilości
wody z opadów zimowych, poddanie roli strukturotwórczemu działaniu mrozu,
niszczenie chwastów oraz patogenów rozwijających się na obumarłych liściach,
źdźbłach, łodygach i korzeniach roślin.
Orkę przedzimową należy wykonać:
-
starannie, na jednakową głębokość warstwy uprawnej pamiętając przy tym,
że wydobycie na powierzchnię zwięzłej, niedotlenionej warstwy podornej,
z dużą zawartością wapnia lub glinu i żelaza ujemnie wpływa na wschody
i początkowy wzrost buraka,
z niewielkim wyskibieniem (różnice między grzbietami skib, a zagłębieniami
nie powinny przekraczać 4-6 cm). Ostra skiba uniemożliwia prawidłową,
szybką uprawę przedsiewną i prowadzi do nierównomiernego przesuszenia
gleby, co powoduje nierówne wschody,
pługiem obracalnym lub wahadłowym, ze względu na wzrost wydajności o 10-15% i mniejsze zużycie paliwa,
z prędkością roboczą od 5-6 km/h (odkładnice cylindryczne) do powyżej 7
km/h (odkładnice cylindroidalne i półśrubowe),
w warunkach wła.ciwego uwilgotnienia gleby (jazda kołami ciągnika po dnie
bruzdy przy dużej wilgotności gleby, przyczynia się do powstawania "podeszwy
płużnej").
Na glebach urodzajnych, o głębokiej warstwie ornej, przy braku "podeszwy
płużnej" (zagęszczona warstwa podorna), pogłębianie orki przedzimowej rzadko
przyczynia się do wyraźnego wzrostu plonu. Na glebach takich możliwe jest
zmniejszenie głębokości orki przedzimowej do 20 cm bez obawy wpływu na
obniżenie plonu, co jest tym bardziej zasadne, że orka jest zabiegiem najbardziej
energochłonnym.
W przypadku przyorywania nawozu organicznego, szczególnie na glebach ciężkich, należy pamiętać, aby nawóz ten nie był umieszczony zbyt głęboko- na dnie
bruzdy, gdyż utrudnia to znacznie jego mineralizację. Na glebach ciężkich, zlewnych
oraz na zboczach i terenach pagórkowatych, orka powinna być pozostawiona
w ostrej skibie. Wykonanie orki w poprzek skłonu chroni glebę przez erozją wodną i pozwala na lepsze rozkruszenie zwięzłej odwróconej skiby, wskutek oddziaływania
mrozu. Pozostawienie orki w ostrej skibie na glebach ciężkich (gliny, mady,
iły), zapobiega zagęszczeniu warstwy ornej. Zabieg wyrównywania roli na takich
glebach jest szkodliwy, zwiększa ich zwięzłość, pogarsza strukturę i sprzyja tworzeniu
się zaskorupienia.
Termin wykonania orki ma duży wpływ na jakość tego zabiegu i strukturę roli.
Orka powinna być wykonana w odpowiednim stanie uwilgotnienia gleby. Przy zbyt
wilgotnej roli tworzą się lśniące skiby, a wygładzone dno bruzdy jest początkiem
tworzenia się "podeszwy płużnej". Na glebach ciężkich orkę należy wykonać wcześniej (zwłaszcza przy przykrywaniu obornika), niż na glebach lekkich.
Orka przedzimowa powinna być wykonana pługiem o ostrych lemieszach w terminie
do końca października, najpóźniej do połowy listopada. |