Płodozmian jest to zmianowanie zaplanowane na szereg lat dla pól w danym
gospodarstwie, a zmianowaniem nazywamy następstwo roślin po sobie na danym
polu. Prawidłowo ułożony płodozmian jest podstawą harmonijnego funkcjonowania
całego gospodarstwa ekologicznego.
Powinien być tak skonstruowany,
aby zapewniał zwiększanie żyzności gleby i jej biologicznej aktywności, ograniczanie
występowania chorób, szkodników i chwastów oraz umożliwiał pełne
wykorzystanie składników pokarmowych z gleby. Ponadto, płodozmian ma na
celu ochronę gleby przed erozją wodną i powietrzną oraz ograniczenie wymywania
składników pokarmowych, a zwłaszcza azotu do wód gruntowych.
Należy
więc dążyć, aby gleba przez cały okres wegetacji była pokryta roślinnością
różnorodną gatunkowo.
W uprawach ekologicznych obowiązuje co najmniej cztero letni cykl rotacji.
Oznacza to, że ten sam gatunek, a nawet inny gatunek z tej samej rodziny botanicznej,
nie powinien powrócić na to samo pole wcześniej niż po 4 latach.
Wykaz
najważniejszych gatunków warzyw oraz ich przynależność do rodzin botanicznych
przedstawia tabela .
| Rodzina
|
Warzywa spokrewnione |
| Komosowate
|
burak ćwikłowy, szpina |
| Kapustowate
|
kapusty, jarmuż, kalafior, brokuł, kalarepa, rzepa, rzodkiew, rzodkiewka,
brukiew, rzeżucha, chrzan, |
| Baldaszkowate
|
marchew, pietruszka, seler, pasternak, koper |
| Psiankowate
|
ziemniak, pomidor, oberżyna, papryka |
| Dyniowate
|
ogórek, cukinia, kabaczek, dynia, arbuz, melon |
| Motylkowate
|
bób, groch, fasola, soja |
| Astrowate
|
sałata, cykoria, endywia, salsefia, skorzonera |
| Cebulowate
|
cebula, czosnek, por, szczypiorek |
| Rdestowate
|
rabarbar, szczaw |
| Trawy
| kukurydza |
Roślinami, które w największym stopniu przyczyniają się do poprawienia żyzności
gleby, są rośliny motylkowate, a zwłaszcza motylkowate drobnonasienne, takie
jak koniczyny czy lucerny, uprawiane w siewie czystym, albo jeszcze lepiej
w mieszance z trawami.
W nieco mniejszym stopniu, ale również bardzo korzystnie
oddziaływają na glebę rośliny motylkowate grubonasienne (zwane strączkowymi)
takie jak: groch, wyka, peluszka, bobik, łubiny, esparceta czy seradela.
Uprawia się je w siewie czystym lub w mieszankach dwu- lub wielogatunkowych
(często także ze zbożami), w plonie głównym lub jako poplon. Dzięki symbiozie
z bakteriami brodawkowymi z rodzaju Rhizobium, rośliny te mają zdolność asymilacji
wolnego azotu, co jest niewątpliwie najcenniejszą ich zaletą.
Ilość związanego
azotu w ciągu roku, w zależności od gatunku, może dochodzić nawet do 600 kg
N/ha. W samych resztkach pożniwnych tych roślin ilość azotu może dochodzić
prawie do 200 kg N/ha.
Udział roślin motylkowatych w płodozmianie powinien stanowić 25- 33%.
Ważną zasadą w konstruowaniu płodozmianu jest również, aby rośliny głęboko
korzeniące się przychodziły po roślinach korzeniących się płyciej. Wskazane jest
także, aby rośliny o większych potrzebach pokarmowych w stosunku do określonego
składnika pokarmowego następowały po roślinach o mniejszym zapotrzebowaniu
na ten składnik.
Wpływa to na lepsze i bardziej równomierne wykorzystanie
składników pokarmowych z gleby, a zwłaszcza azotu, który jest pierwiastkiem
bardzo ruchliwym i dość łatwo przemieszczanym w głąb profilu glebowego.
Aby nie dopuścić do rozwoju i rozprzestrzeniania chorób i szkodników buraka,
a zwłaszcza mątwika burakowego i parcha zwykłego, nie należy uprawiać buraków
ćwikłowych po innych gatunkach z rodziny komosowatych, a także po roślinach
kapustowatych, rdestowatych, baldaszkowatych i ziemniakach.
Dobrymi przedplonami
są natomiast rośliny motylkowate, dyniowate, cebulowate i zboża.
Wykaz roślin
zalecanych i nie zalecanych jako przedplon dla buraka przedstawia tabela .
| Rośliny zalecane
|
Rośliny nie zalecane |
- zboża
- kukurydza
- koniczyna
- lucerna
- cebula, por
- ogórek
- pomidor
- sałata
- groch, wyka, peluszka
- bób, bobik
- facelia
- gorczyca - tylko odmiany Maxi i Metex
- rzodkiew oleista ń tylko odmiany Pegletta,
Adagio, Resal
|
- buraki cukrowe i pastewne
- szpinak
- kapusta, kalafior, brokuł
- rzepak, rzepik
- rzodkiew, rzodkiewka
- gorczyca
- rabarbar
- marchew
- pietruszka
- ziemniak |
W uprawie poplonowej, kiedy burak wysiewa się w pierwszej połowie lipca,
dobrym przedplonem dla tego warzywa jest groch na zielono, sałata, cebula ozima
lub z dymki, a na glebach wolnych od parcha, także wczesne ziemniaki.
Gorczyca i rzodkiew oleista podobnie jak inne kapustowate są porażane przez
mątwika i w zasadzie nie nadają się jako przedplon dla buraka.
Wyjątek stanowią
odmiany gorczycy Maxi i Metex oraz rzodkwi oleistej odmiany Pegletta, Resal
i Adagio. Odmiany te są odporne na mątwika i bardzo przydatne w zwalczaniu
tego szkodnika. Wydzieliny korzeni wspomnianych odmian prowokują larwy mątwika do opuszczenia cyst i z braku żywiciela giną.
Uprawa poplonowa tych odmian
może ograniczyć populację mątwika o około 50%, a w siewie na nasiona
nawet do 70%. |
Ostatnio dodane komentarze: 
