|
| Dojrzałe, dorodne ogórki. |
Gleba jest podstawowym i najważniejszym środkiem produkcji wykorzystywanym
w rolnictwie. Jakość gleby i jej zdrowotność jest fundamentem rentownej
i stabilnej produkcji.
Ważnym elementem gospodarki jest ustalanie takiego następstwa
roślin po sobie, które nie spowoduje wyczerpania rezerw składników pokarmowych,
ważnych dla zachowania i poprawiania żyzności gleb. Konieczność ustalania
odpowiedniego następstwa roślin stwierdzono już dość dawno.
Uprawiając
co roku ten sam gatunek, na tym samym polu, stwierdzono słabszy wzrost i stopniowy
spadek plonów, określając to "zmęczeniem gleby". Szkodliwość uprawiania
tego samego gatunku ciągle na tym samym miejscu polega na nagromadzeniu
się różnych produktów przemiany materii, wydzielin korzeniowych hamujących
wzrost roślin, toksyn oraz licznych patogenów glebowych i szkodników.
W uprawie
ekologicznej, jako obowiązującą zasadę przyjęto, że ten sam gatunek, a nawet
gatunek z tej samej rodziny botanicznej nie może powrócić na to samo pole wcześniej
niż za cztery lata. Jeśli przerwa byłaby dłuższa, to ryzyko wystąpienia zmęczenia
gleby znacznie się zmniejsza.
Pokrewieństwo i przynależność poszczególnych
gatunków warzyw do rodzin botanicznych podano w tabeli.
| Rodzina
|
Warzywa spokrewnione |
| Komosowate
|
burak ćwikłowy, szpinak |
| Kapustowate
|
kapusty, jarmuż, kalafior, brokuł, kalarepa, rzepa, rzodkiew, rzodkiewka,
brukiew, rzeżucha, chrzan |
| Baldaszkowate
|
marchew, pietruszka, seler, pasternak, koper |
| Psiankowate
|
ziemniak, uprawa pomidora, oberżyna, papryka |
| Dyniowate
|
ogórek, cukinia, kabaczek, dynia, arbuz, melon |
| Motylkowate
|
bób, groch, fasola, soja |
| Astrowate
|
sałata, cykoria, endywia, salsefia, skorzonera |
| Cebulowate
|
cebula, czosnek, por, szczypiorek |
| Rdestowate
|
rabarbar, szczaw |
| Trawy
|
kukurydza |
Przestrzeganie zasady nie uprawiania po sobie roślin spokrewnionych, nie daje
całkowitej gwarancji, że pewne choroby czy szkodniki nie pojawią się, ale znacznie
to ryzyko ogranicza.
Następnym celem ułożenia odpowiedniego następstwa roślin w płodozmianie
jest zachowanie i ciągłe podnoszenie żyzności gleb. Jest to szczególnie ważne w gospodarstwach
ekologicznych, gdzie eliminuje się nawozy sztuczne. Z tego powodu
w każdym płodozmianie powinny się znaleźć rośliny motylkowate, które wzbogacają glebę w azot, pobierany z powietrza, przez żyjące w symbiozie z rośliną,
bakterie z rodzaju Rhizobium.
Mówiąc o roślinach ma się na względzie gatunki użytkowane
rolniczo jak lucerna, łubin, koniczyna, seradela itp. Uprawia się je w czystym
siewie lub częściej w mieszankach z trawami lub innymi roślinami. Warzywa
z rodziny motylkowatych również są źródłem azotu, ale głównie z resztek pożniwnych,
gdyż znaczna część składników mineralnych jest wynoszona z plonem.
W płodozmianie, bezpośrednio po roślinach motylkowatych, powinny przychodzić
rośliny o największych wymaganiach w stosunku do tego składnika.
Pod względem
zapotrzebowania na azot rośliny warzywne można podzielić na trzy grupy:
| Duże
|
Średnie |
Małe |
| Kapusty, kalafior, cukinia,
ogórek, pomidor, brukselka,
seler, papryka, oberżyna
|
Brokuł, jarmuż, por, cebula,
burak, pietruszka, kalarepa,
cykoria, marchew, fasola |
Sałata, groch, roszponka,
szparag, fasola karłowa |
Mimo dobrodziejstwa jakim są rośliny motylkowate należy pamiętać, że również
ich częste pojawianie się w płodozmianie może doprowadzić do zmęczenia
gleby, podobnie jak to jest w przypadku innych grup warzyw. W takim przypadku
potrzebę dodatkowego wniesienia azotu do gleby realizuje się przez stosowanie
kompostów.
Ryzyko zmęczenia gleb ogranicza się przez uprawę roślin motylkowatych
w mieszankach z trawami lub zbożami, zamiast w czystym siewie.
Drugą
ważną grupą, która powinna być uwzględniana w płodozmianie są zboża, pozostawiaj
ące korzystne stanowisko dla wielu gatunków warzyw.
Zboża są również dobrym
przedplonem dla ogórka. Ponieważ nie pozostawiają zbyt zasobnego stanowiska
koniecznym jest, stosownie po nich mieszanek roślin motylkowatych lub
wiosną dodatkowego nawożenia kompostem albo dobrze rozłożonym obornikiem.
Poszczególne gatunki roślin warzywnych mają zróżnicowane potrzeby nie tylko
w stosunku do azotu, ale i pozostałych składników mineralnych. Z tego punktu
widzenia gatunki o takich samych lub zbliżonych wymaganiach pokarmowych nie
mogą przychodzić bezpośrednio po sobie, aby nie doprowadzić do jednostronnego
wyczerpania poszczególnych składników mineralnych w glebie.
Pod względem
większego zapotrzebowania na poszczególne pierwiastki rośliny można podzielić
na trzy grupy.
| Warzywa o większym zapotrzebowaniu na: |
| Azot
|
Fosfor |
Potas |
| Sałata, szpinak, kapusta, kalafior,
brukselka, brokuł, jarmuż
|
Kabaczek, ogórek, melon,
dynia, pomidor, papryka,
oberżyna |
Warzywa korzeniowe, cebula,
szalotka, czosnek,
por, marchew, buraki, rzepa,
rzodkiewka |
Według tego kryterium w płodozmianie warzywa z poszczególnych grup powinny
przychodzić po sobie. Takie następstwo może być brane pod uwagę, gdy w tym
samym roku chcemy uzyskać dwa plony warzyw.
Z punktu widzenia racjonalnego wykorzystywania składników mineralnych
znajdujących się w całym, dostępnym dla roślin, profilu glebowym i zmniejszenia
strat powodowanych wypłukiwaniem do głębszych warstw, trzeba brać pod uwagę
głębokość systemu korzeniowego uprawianych roślin.
Rośliny z głębokim systemem
korzeniowym, głównie wieloletnie motylkowate oraz warzywa korzeniowe
poprawiają strukturę gleb, przyczyniają się do uruchamiania składników mineralnych, będących poza zasięgiem systemu korzeniowego innych gatunków. W płodozmianie,
po roślinach płytko korzeniących się umieszcza się rośliny o głębokim
systemie korzeniowym.
Poza wymienionymi kryteriami agrotechnicznymi o ostatecznym zestawie roślin
w płodozmianie musi decydować profil produkcji gospodarstwa i uzyskany
efekt ekonomiczny.
W gospodarstwie z własną produkcją zwierzęcą można połą-
czyć wykorzystywanie roślin motylkowatych na paszę i jako nawóz zielony. Produkcja
zbóż będzie doskonale uzupełniać się z produkcją warzyw.
Jedynie połączenie z produkcją roślin okopowych nie dla wszystkich gatunków warzyw może
być korzystne, ze względu na niszczenie struktury gleby i znaczne wyczerpanie
składników mineralnych.
Podobnie jak w każdym naturalnym środowisku gleba powinna być przez cały
czas zakryta. Zatem, jeśli po zbiorze plonu głównego rola miała by zbyt długo
czekać na następną uprawę, trzeba przewidzieć możliwość uprawy międzyplonów,
aby nie dopuszczać do niepotrzebnej erozji gleb. |
Ostatnio dodane komentarze: 
